منشاء و ترکیب مواد افیونی
مواد افیونی به معنای ماده ای شبیه تریاک است و آثار شبه مورفینی ایجاد می کند و در حقیقت، آثار پدید آمده به واسطه ی اتصال به گیرنده هایی مشابه با گیرنده های مورفینی ایجاد می شود. در حقیقت، مواد افیونی به طور مستقیم از تریاک استخراج نشده اند، اما همان خواص را دارند. اصطلاح ماده افیونی شامل تمام آگونیست ها و آنتاگونیست ها ی دارای اثر شبه مورفینی است.
آلکالوئید شبه قلیا، هر ماده ی آلی اصلی که در گیاهان یافت می شود و از لحاظ داروشناسی بسیاری از آنها فعال هستند مانند کافئین، مورفین، نیکوتین، کینین و استریکنین می باشد. آلکالوئیدهای موجود در تریاک به گروه های شیمیایی استخراج شده از تریاک گفته می شود که شامل مورفین، کدئین، بتائین، پاپاورین و نوسکاپین می باشد و در میان آنها مورفین، کدئین و پاپاورین بیشترین کاربرد بالینی را دارد.
بیشتر بخوانید: مسمومیت با مواد افیونی
مواد افیونی به طور طبیعی از بوته ی خشخاش و شیره ی آن بدست می آید و آثار تخدیری در مصرف کنندگان بوجود می آورد. این گروه، شامل افیون های طبیعی مثل مورفین، افیون های نیمه مصنوعی نظیر هروئین و افیون های مصنوعی که دارای اثراتی شبیه مورفین هستند مانند کدئین، فنتانیل، هیدرومورفون، متادون و مپریدینمی هستند.
داروهای تجویز شده مثل پنتازوسین و بوپرنورفین که دارای هر دو ویژگی آگونیستی و آنتاگونیستی هستند و نیز به دلیل ویژگی های آنتاگونیستی، عوارض رفتاری و فیزیولوژیکی مشابهی را تولید می کنند و در این طبقه قرار گرفته اند.
ماده اصلی تریاک از شیره ی خشخاش، پاپاور یومنیفروم، به دست می آید که وابستگی جسمانی و روانی ایجاد می کند. هروئین، مواد افیونی نیمه مصنوعی است که با تغییرات شیمیایی جزئی در ماده مؤثر شیره خشخاش به دست می آید. مواد افیونی در آزمایشگاه ها ساخته می شوند و حدود 20 نوع آلکالوئید مشخص از تریاک به دست می آید که معروف ترین آنها مورفین است.
(برای دریافت مشاوره ترک اعتیاد با کلینیک مهر با شماره 07642228010 تماس بگیرید.)
برای تهیه مواد افیونی، پس از ریختن گلبرگ های گیاه خشخاش، قسمت بیرونی غوزه را سحرگاهان تیغ می زنند تا شیره ای چسبنده، نرم و سفیدرنگ از آن خارج شود، این ماده که به تدریج سفت و قهوه ای رنگ می شود تریاک خام است. تریاک خام دارای بویی تند و متعفن است که شبیه به بوی آمونیاک یا ادرار مانده است و طعمی بسیار تلخ دارد. تریاک را طی فرآیندهای مختلفی چون جوشاندن و تخمیر تریاک خام به دست می آورند.
بیشتر بخوانید: عوارض مواد افیونی
تریاک تریاک آماده شده ماده ای صاف، نرم، کمی چرب و به رنگ طلایی تا قهوه ای روشن است. این تریاک قابل کشیدن و خوردن است و در زمان کشیدن دارای بوی تند و شیرین است. وقتی تریاک کشیده شد، مقداری از آن در وافور باقی می ماند که به آن سوخته تریاک می گویند.
غلظت مورفین سوخته ی تریاک بیشتر از تریاک معمولی است و برای کشیدن مجدد مورد استفاده قرار می گیرد. اگر سوخته ی تریاک با آب مخلوط شود و سپس آن را بجوشانند و بعد تصفیه کنند، مواد جامدی در ته فیلتر باقی می ماند که به آنها تفاله ی تریاک گفته می شود و شبیه به تکه های کوچک زغال هستند و بسیار شکننده، سیاه رنگ و دارای کمی مورفین می باشد.
بیشتر بخوانید: مواد افیونی چیست؟
ساختار شیمیایی مواد افیونی
به طور طبیعی، تریاک منبع اصلی تهیه ی مورفین است و آثار فارماکولوژیک تریاک به دلیل محتوای مورفینی آن است. مورفین یکی از قوی ترین مشتقات تریاک است که برای کاهش درد استفاده بسیار زیادی دارد.
مواد افیونی ماده ای مشتق از تریاک است که آثاری شبیه به مورفین دارد؛ اما محدود به ایجاد آنالژزی یا تسکین درد نیست، این اصطلاح به همه ی آلکالوئیدهای طبیعی مشتق از تریاک و نیز مجموعه ی گسترده ای از ترکیبات نیمه صنعتی مشتق از آنها نیز گفته می شود.
اصطلاح ماده افیونی در برگیرنده ی تمام آگونیست ها و آنتاگونیست ها ی دارای اثر شبه مورفینی است. از جمله ماده های افیونی می توان به هروئین، متادون، کدئین، هیدرومورفون، مپریدین، پرویوکسی فن، اکسی مورفون، هیدروکودون و اکسی کودون اشاره نمود. آنتاگونیست های مورفین که مانع اثر مواد فوق بر گیرنده های می شوند.
شامل نالوکسان، نالترکسان، نالورفین، لوالورفان و آپومورفین هستند، اما پنتازوسین، بوتورفانول و بوپرونورفین به شکل توام اثرات آنتاگنیستی و آگونیستی دارند.
آلکالوئید شبه قلیا، به هرگونه ماده ی آلی اصلی که در گیاهان یافت می شود گفته می شود و از لحاظ داروشناسی بسیاری از آنها فعال هستند مانند کافئین، مورفین، نیکوتین، کینین و استریکنین.
بیشتر بخوانید: عوارض بلند مدت اعتیاد به مواد مخدر افیونی
آلکالوئیدهای موجود در تریاک گروه های شیمیایی استخراج شده از تریاک هستند که شامل مورفین، کدئین، بتائین، پاپاورین و نوسکاپین بوده و در میان آنها مورفین، کدئین و پاپاورین بیشترین کاربرد بالینی را دارا می باشند. این مشتقات نیمه صنعتیی از طریق ایجاد تغییرات جزئی و نسبتا ساده تولید می شوند.
نوروفارماکولوژی مربوط به مواد افیونی
مصرف مواد افیونی، موجب درگیر شدن چندین سیستم در بدن می شود که در نهایت اثرات جسمانی و روانی را در شخص ایجاد می کند. مواد افیونی و شبه افیونی بر روی سیستم های ناقل عصبی دوپامینرژیک و نور آدرنرژیک، تأثیرات قابل توجهی بوجود می آورد. مصرف این مواد موجب فعال شدن نورون های دوپامینرژیک در ناحیه تگمنتال شکمی که به قشر مخ و سیستم لیمبیک راه می یابند، می شود.
مواد افیونی اثرات خود را با اتصال به انواع مختلف گیرنده های افیونی در کل بدن از جمله سیستم اعصاب مرکزی بروز می دهند. از دهه ی 1970 به بعد، نتایج بسیاری از تحقیقات نشان داد که پپتیدهای افیونی درون زاد، یعنی انکفالین ها، اندورفین ها و دینوفین ها ظاهرا موادی طبیعی برای گیرنده های افیونی به شمار می آیند.
(برای دریافت مشاوره ترک اعتیاد با کلینیک مهر با شماره 07642228010 تماس بگیرید.)
مغز انسان انتقال دهنده های عصبی مختلفی مانند اندورفین را تولید می کند که گیرنده ی خاصی در مغز دارد و بطور مستقیم مسئول دریافت اندورفین است. در واقع، اگر شخصی مواد افیونی مصرف کند، گیرنده های اندورفین که در مناطق کناری مثل بادامه، هسته لمیده و هیپوتالاموس می باشند، این مواد را دریافت نموده و آثار ذهنی لذت بخش ناشی از مصرف افیون ها را ایجاد خواهند نمود.
آدرس ما : هرمزگان-میناب - میدان شهدا بلوار امام خمینی - جنب داروخانه دکتر زارع-کلینیک ترک اعتیاد مهر میناب